Αντικρουόμενες πληροφορίες και αστικοί μύθοι έχουν θολώσει το τοπίο σχετικά με το στρώσιμο που χρειάζεται να γίνει σε έναν κινητήρα σε μοτοσυκλέτες Enduro και όχι μόνο. Εδώ θα βρεις μερικές χρήσιμες πληροφορίες που θα σε βοηθήσουν να πάρεις τη σωστή απόφαση.
Τι είναι το στρώσιμο κινητήρα;
Στρώσιμο κινητήρα είναι η “εναρμόνιση” κινούμενων εξαρτημάτων τα οποία έρχονται σε επαφή μεταξύ τους. Αφορά κυρίως τα ελατήρια του εμβόλου (ή των εμβόλων) με τα τοιχώματα του κυλίνδρου αλλά επηρεάζει και αρκετά ακόμα εξαρτήματα που έρχονται σε τριβή, τόσο εντός του κινητήρα όσο και εκτός.
Τι γίνεται κατά τη διάρκεια του στρωσίματος
Ας δούμε την περίπτωση των ελατηρίων του εμβόλου με τον κύλινδρο. Μεταξύ των δύο αυτών αντικειμένων πρέπει να υπάρχουν μικρές δίοδοι ώστε να μπορεί να διατηρείται ένα λεπτό φιλμ λιπαντικού (α). Δηλαδή να μην “σκουπίζεται” ο κύλινδρος από τα ελατήρια κατά την παλινδρομική κίνηση του εμβόλου. Ταυτόχρονα, τα ελατήρια θα πρέπει να στεγανοποιούν επαρκώς τον θάλαμο καύσης ώστε να μην υπάρχει απώλεια συμπίεσης (β) και να μην εισέρχεται λιπαντικό στο θάλαμο καύσης (γ). Για να μπορούν να ισχύουν αυτές οι τρεις προϋποθέσεις (α, β, γ) το τοίχωμα του κυλίνδρου δέχεται μια κατεργασία κατά την οποία η επιφάνεια του αποκτάει (διαγώνιες) αυλακώσεις και έτσι σταματάει να είναι λεία. Οι αυλακώσεις αυτές, αν και με ελάχιστο βάθος, έχουν μικρές “μύτες” ή “βουνά”. Όταν πάνω τους αρχίσουν να τρίβονται τα ελατήρια του εμβόλου, οι μύτες αυτές εν μέρει θα λειανθούν. Όσο περισσότερο λειανθούν τόσο λιγότερο λιπαντικό θα φιλοξενείται εσωτερικά στις αυλακώσεις (χαράδρες) και τόση περισσότερη συμπίεση θα προσφέρουν. Αν λειανθούν περισσότερο από όσο πρέπει, η λίπανση θα είναι ελλιπής. Αν δεν λειανθούν όσο πρέπει θα έχουμε μειωμένη συμπίεση ενώ θα “παγιδεύεται” περισσότερο λάδι στις αυλακώσεις (χαράδρες) το οποίο θα καίγεται στον θάλαμο καύσης καθώς το έμβολο κατεβαίνει. Φυσικά μιλάμε για απειροελάχιστες αλλαγές, σχεδόν αδύνατο να μετρηθούν, οι οποίες όμως θα αποκτήσουν νόημα μετά από αρκετά εκατομμύρια “πάνω-κάτω” που θα κάνει ένα έμβολο, συνήθως υπό αντίξοες συνθήκες.
Μιλάμε για απειροελάχιστες αλλαγές, σχεδόν αδύνατο να μετρηθούν, οι οποίες όμως θα αποκτήσουν νόημα μετά από αρκετά εκατομμύρια “πάνω-κάτω” που θα κάνει ένα έμβολο, συνήθως υπό αντίξοες συνθήκες.
Τι λέμε εμείς για το στρώσιμο
Δεν έχει σημασία ούτε τι λέμε εμείς ούτε οποιοσδήποτε ο οποίος δεν έχει ασχοληθεί επιστημονικά με το θέμα. Το στρώσιμο σε έναν τεχνολογικά εξελιγμένο κινητήρα enduro αφορά μια διαδικασία το αποτέλεσμα της οποίας είναι πολύ δύσκολο να διαπιστώσει κανείς στην πράξη. Επίσης είναι σχεδόν απίθανο να συγκρίνεις δύο διαφορετικές μεθόδους στρωσίματος και να λάβεις ασφαλή συμπεράσματα καθώς στη μέση εμπλέκονται πολλοί αστάθμητοι παράγοντες.
Τι λένε οι κατασκευαστές
Δεν υπάρχει κοινός τρόπος αντιμετώπισης της διαδικασίας στρωσίματος από τους κατασκευαστές. Το σίγουρο είναι πως με το πέρασμα των χρόνων και την εξέλιξη της τεχνολογίας, οι ανάγκες στρωσίματος ενός νέου κινητήρα έχουν μειωθεί, Αυτό οφείλεται στα καλύτερα επεξεργασμένα και πιο ανθεκτικά υλικά καθώς και στις μικρότερες ανοχές που πετυχαίνουν οι κατασκευαστές. Παρακάτω παραθέτουμε ενδεικτικά τις οδηγίες διαφορετικών κατασκευαστών για μερικά δημοφιλή μοντέλα: και στη συνέχεια τις οδηγίες της Wiseco οι οποίες παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Στρώσιμο κινητήρα σε enduro ΚΤΜ 350 EXC-F 2024
- Συνολικά τρεις ώρες στρώσιμο.
- 1η ώρα λειτουργίας: max 7.000rpm
- 2 ακόμα ώρες λειτουργίας στο 75% της μέγιστης απόδοσης
- Όχι πλήρες άνοιγμα του γκαζιού κατά τη διάρκεια αυτών των τριών ωρών.
Δίχρονος κινητήρας KTM 300 EXC 2024
- 5 ώρες στρώσιμο
- 3 πρώτες ώρες λειτουργίας <70% της μέγιστης απόδοσης
- 2 ακόμα ώρες λειτουργίας <100% της μέγιστης απόδοσης
Στρώσιμο κινητήρα σε τετράχρονο Beta Enduro (RR 350/390/430/480)
- 15 ώρες στρώσιμο
- 3 πρώτες ώρες 50% της απόδοσης και max 7.000rpm
- Αλλαγή λαδιού
- 12 ακόμα ώρες στο 75% της απόδοσης
Δίχρονος κινητήρας Beta 300 2T
- 5 ώρες στρώσιμο
- 3 ώρες <70% της μέγιστης απόδοσης, max 11.000 rpm
- Αλλαγή λαδιού κιβωτίου
- 2 ώρες <90% της μέγιστης απόδοσης
Honda CRF 250RX 2022
Κατά τη διάρκεια της πρώτης μέρας ή για 25km αποφύγετε την οδήγηση με τέρμα γκάζι, τις γρήγορες επιταχύνσεις και τα απότομα φρεναρίσματα και κατεβάσματα.
Yamaha WR 450F 2023
Αφήστε τον κινητήρα να ζεσταθεί και για 20 λεπτά οδηγήστε ανοίγοντας το γκάζι μέχρι το 1/2. Για 40 λεπτά οδηγήστε ανοίγοντας το γκάζι μέχρι τα ¾.
Yamaha WR 250F 2008
- Για πέντε ως οκτώ λεπτά λειτουργήστε τον κινητήρα με μικρές σχέσεις στο κιβώτιο και με μέτρια ανοίγματα γκαζιού.
- Για μία ώρα οδηγήστε με ανοίγματα του γκαζιού μέχρι τη μέση.
- Για 10-15 λεπτά ακόμα οδηγήστε με τον κινητήρα να λειτουργεί σε όλο το εύρος λειτουργίας του.
Τι προτείνει η Wiseco
Ενδιαφέρον έχει και η πρόταση μιας κορυφαίας εταιρείας κατασκευής εμβόλων και λοιπών εξαρτημάτων κινητήρα για το στρώσιμο μετά από επισκευή:
- Μετά την πρώτη εκκίνηση κρατήστε τον κινητήρα λίγο πάνω από το ρελαντί και δώστε μερικές στροφές πάνω-κάτω. Αυτό το ανεβοκατέβασμα των στροφών στρώνει το έμβολο ομοιόμορφα στις πλευρές εισαγωγής και εξαγωγής. Μόλις το ψυκτικό υγρό του κινητήρα αρχίσει να ζεσταίνεται σβήστε τον κινητήρα. Αυτή το πρώτο ζέσταμα του κινητήρα διαρκεί λίγα λεπτά.
- Επαναλάβετε την παραπάνω διαδικασία μέχρι ο κινητήρας να ζεσταθεί ελαφρώς (να το νιώσετε με το χέρι). Βεβαιωθείτε ότι διατηρείτε τις στροφές του κινητήρα πάνω από το ρελαντί και με απαλά ανοίγματα του γκαζιού φροντίστε να ανεβαίνουν και να κατεβαίνουν αργά. Αφήστε το να κρυώσει ξανά μέχρι μπορείτε να πιάσετε τον κινητήρα με το χέρι.
- Εκκινήστε και πάλι τον κινητήρα και με τον ίδιο τρόπο φροντίστε να πλησιάσει περισσότερο τη θερμοκρασία λειτουργίας. Τώρα μπορείτε να ανεβάζετε τις στροφές λίγο πιο ψηλά, φροντίζοντας να μην τις κρατάτε σε σταθερές αλλά να τις ανεβοκατεβάζετε. Στη συνέχεια αφήστε τον κινητήρα να κρυώσει εντελώς.
- Ζεστάνετε τον κινητήρα και πάλι για μερικά λεπτά όπως προηγουμένως. Οδηγήστε τη μοτοσυκλέτα ανεβάζοντας τις στροφές σε κανονικά επίπεδα. ΜΗΝ κρατάτε πολύ χαμηλές τις στροφές και μην αφήνετε το κινητήρα να “παιδεύεται”. Αυτές οι χαμηλές στροφές στην πραγματικότητα ασκούν πολύ μεγαλύτερη πίεση στα μέρη του κινητήρα. Η οδήγηση σε πίστα είναι προτιμότερη λόγω των αυξομειώσεων των στροφών του κινητήρα. Μην φοβάστε να οδηγήσετε κανονικά. Μην πηγαίνετε σε ανοιχτό αυτοκινητόδρομο που διατηρεί τον κινητήρα σε σταθερές rpm. Αυτή η πρώτη αρχική διαδρομή θα είναι μόνο περίπου 5 λεπτά. Αφήστε τον κινητήρα να κρυώσει μέχρι να αγγίξετε τον κινητήρα.
- Ακολουθήστε την ίδια διαδικασία όπως παραπάνω, αλλά αυτή τη φορά οδηγώντας για 10 λεπτά. Αφήστε τον κινητήρα να κρυώσει.
- Ακολουθήστε την παραπάνω διαδικασία και οδηγήστε για 15 λεπτά. Με αυτό το δεκαπεντάλεπτο ολοκληρώνεται το στρώσιμο. Καλό είναι να ελέγξετε τα παξιμάδια της κυλινδροκεφαλής αν έχουν τη σωστή ροπή σύσφιξης (επειδή ο κινητήρας έχει λειτουργήσει σε μερικούς κύκλους θερμότητας, οι φλάντζες μπορεί να έχουν συμπιεστεί).
Tips για το στρώσιμο
- Μόλις ολοκληρώσετε το στρώσιμο σε έναν κινητήρα enduro προχωρήστε σε αλλαγή λαδιών ώστε να απομακρυνθούν όλα τα υπολείμματα που δημιουργήθηκαν από τη διαδικασία.
- Στρώσιμο χρειάζεται κάθε κινητήρας και μετά από επισκευή (αλλαγή εμβόλου ή ελατηρίων, κυλίνδρου ή στροφάλου).
- Το στρώσιμο θα κάνει καλό και σε άλλα εξαρτήματα όπως πχ τα φρένα ενώ θα βοηθήσει τον αναβάτη να προσαρμοστεί πιο ομαλά στη νέα του μοτοσυκλέτα,
- Η μέγιστη απόδοση ενός κινητήρα επιτυγχάνεται μετά την ολοκλήρωση του στρωσίματος.
