Όσοι παρακολουθούμε στενά την περιπέτεια του Βασίλη Μπούδρου στο Rally Dakar 2025, είδαμε πως μετά το τέλος της 1ης ειδικής και μετά την αλλαγή λαδιού στην “Πνοή” (Husqvarna 450 Rally Replica), προχώρησε, με τη βοήθεια του κινητού εργαστηρίου της Motul, σε χημική ανάλυση του χρησιμοποιημένου λιπαντικού. Δες εδώ, με τη βοήθεια του Alexander Hornoff, επικεφαλής του Τεχνικού Τμήματος της Motul τι ακριβώς είναι αυτή η διαδικασία και γιατί είναι τόσο σημαντική.
Σαν εξέταση αίματος
Όπως μια τυπική εξέταση αίματος μπορεί να μάς δώσει τις πρώτες ενδείξεις ώστε να προλάβουμε σημαντικές ασθένειες, έτσι και η χημική ανάλυση των χρησιμοποιημένων λιπαντικών ενός κινητήρα μπορεί να μας δώσει χρήσιμες πληροφορίες για την κατάστασή του και πολλές φορές “να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου” πριν είναι πολύ αργά. Η ανίχνευση σωματιδίων μετάλλων (και ο ακριβής προσδιορισμός των υλικών) που κανονικά δεν θα έπρεπε βρίσκονται στα λάδια, ο εντοπισμός οξειδώσεων ή η παρουσία καυσίμου αλλά και πολλά ακόμα στοιχεία μπορούν να βοηθήσουν στην ανίχνευση μιας δυσλειτουργίας πριν καν αυτή γίνει βλάβη.
Χημική ανάλυση λιπαντικών πραγματοποιούν πολλές εργοστασιακές ομάδες προκειμένου να ξέρουν αν θα πρέπει να επέμβουν στον κινητήρα.
Το κινητό εργαστήριο της Motul
Tο “Racing Lab” της Motul είναι κάθετη μονάδα που γυρίζει όλο τον κόσμο ώστε να προσφέρει τη δυνατότητα της χημικής ανάλυσης λιπαντικού εκεί που έχει ίσως τη μεγαλύτερη αξία, στους αγώνες. Θα το δει κανείς σε αγώνες ταχύτητας, σε διάσημα festival όπως πρόσφατα το Goodwood Revival, και φυσικά στο Rally Dakar, την πιο σκληρή δοκιμασία στον χώρο των Motorsport. Αξίζει να σημειωθεί πως η υπηρεσία παρέχεται όχι μόνο δωρεάν αλλά και πως είναι διαθέσιμη και σε και για αναβάτες-μηχανικούς που χρησιμοποιούν λιπαντικά ανταγωνιστικών εταιρειών. Είναι χαρακτηριστικό πως αυτή την υπηρεσία την χρησιμοποιούν πολλές εργοστασιακές ομάδες προκειμένου να ξέρουν αν θα πρέπει να επέμβουν στον κινητήρα με την πρώτη ευκαιρία. Και στο Dakar ειδικά δεν έχουν πολλές τέτοιες (ευκαιρίες).
Η διαδικασία της χημικής ανάλυσης του λιπαντικού
Η ανάλυση διαρκεί περίπου 10-15 λεπτά και περιλαμβάνει τρία βασικά μέρη: τον διαχωρισμό των μετάλλων και τον προσδιορισμό τους, τον έλεγχο του ιξώδες και τον εντοπισμό τυχών οξειδώσεων. Όπως και στην εξέταση αίματος, υπάρχει το φυσιολογικό εύρος τιμών, το “χμ, κάτι φαίνεται εδώ” και το “κάπως πιο ανησυχητικό” (σς: αυτή φυσικά είναι η δική μας ονοματοδοσία για κάθε εύρος τιμών).
- Ο προσδιορισμός των υλικών των μετάλλων γίνεται με χρήση ακτινοβολίας (φασματοφωτομετρία1). Ο τύπος των μετάλλων που θα εντοπιστούν (πχ αλουμίνιο, χρώμιο, ή τιτάνιο) αλλά και η αναλογία τους βοηθάει στον εντοπισμό τυχόν προβλήματος.
- Ο έλεγχος του ιξώδους γίνεται με πιο απλό τρόπο αλλά δίνει σημαντικά στοιχεία για την ποιότητα του λαδιού και ειδικά για το αν αλλάχτηκε εγκαίρως ή ακόμα και αν χρησιμοποιήθηκε κατάλληλος τύπος.
- Ο εντοπισμός οξειδώσεων γίνεται με χρήση χρήση υπέρυθρης ακτινοβολίας ενώ μέσα από αυτή τη διαδικασία μπορεί να προσδιοριστεί και η λεγόμενη “ρύπανση” του λιπαντικού, δηλαδή η παρουσία σωμάτων που έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της λιπαντικής ιδιότητας.
Το κινητό εργαστήριο της Motul και σχηματική αναπαράσταση της φασματομετρίας: 1. Δείγμα από το λιπαντικό που χρειάζεται ανάλυση. 2 Περιστρεφόμενο ηλεκτρόδιο 3. Παραγωγή ηλεκτρικού τόξου που εξατμίζει το λιπαντικό ενώ παράλληλα διεγείρει τα μέταλλα. 4 Μεταφορά της ακτινοβολίας των μετάλλων μέσω οπτικής ίνας . 5 φασματογράφος και καταγραφείς των μήκων κύματος της ακτινοβολίας.
Κάλλιον το προλαμβάνειν…
… παρά το “επισκευάζειν”, θα λέγαμε παραφράζοντας το γνωστό ρητό του Ιπποκράτη. Τα λιπαντικά χρησιμοποιούν κορυφαία τεχνολογία που όμως δρα στο παρασκήνιο και είναι πολύ δύσκολο κάποιος να παρατηρήσει τόσο τα οφέλη όσο και τα “μηνύματα” από προβλήματα που μπορεί να μεταφέρουν και τα οποία απλά περιμένουν την κατάλληλη “αποκωδικοποίηση”. Φυσικά αυτή η διαδικασία είναι διαθέσιμη και για πολιτική χρήση, από σταθερά εξειδικευμένα εργαστήρια.
- Με τη φασματοφωτομετρία, ο προσδιορισμός των μετάλλων επιτυγχάνεται χάρη στο διαφορετικό μήκος κύματος που αντανακλά ή απορροφά κάθε υλικό. Το φασματοφωτόμετρο της Motul μπορεί να αναλύσει ως και 31 διαφορετικά μέταλλα όπως:
-μέταλλα που προέρχονται από φθορά (Αλουμίνιο, Σίδηρος, Χαλκός, Χρώμιο, Νικέλιο κ.ά.)
-ή μέταλλα που προέρχονται από ρύπανση: (Πυρίτιο, Νάτριο, Φώσφορο κ.ά.) ↩︎
Δες ακόμα:
